Dîrok û çîroka navê Amedê di belgeyên asûran de*

Deng bi zerikê ket çi rast û çi derew.

© Wêne: De L'Isle, Guillaume (1715)
Împeretariya Romaya Rojhilat ya li bin serweriya Constantine
(Ji bo wêne mezin bibe, li serê bitikînin.)
www.bit.ly/3cMG6pt

Min di nivîsekê de behs kiribû ka agahiya derew/nerast ya derbarê qehweya bi navê “Chicorée au Kurde” de çawa di rojnameyan û wîkîpediyayê de (di ya înglîzî û fransizî de jî) belav bûye[1]. Di rastiyê de ti eleqeya “Chicorée au Kurde” û “qehwa kizwana” û “qehweya tirkî” bi hev re tune ye, lê yekî li derekê gotiye/nivîsandiye ku ev qehweya dibêjinê “qehweya tirkî” berê qehweya kurdan bûye lê paş tirkan ji kurdan diziye û kiriye ya xwe”… û agahiya derew wekî tîrekî ji kevanê xwe derketiye.

Heke bêjin çi eleqeya vê û navê Amedê bi hev re heye, ez ê bêjin, eleqeya wan ew deng e ku bi zerikê ketiye.

Vira Amed e, bielime kurdî!

Ji salan sala 2014an bû. Ew sala ku bi sed hezaran kurd û ereb û ermenî û aramiyên ji ber şer û tevliheviya li Sûriyeyê mal û milkên xwe li cî hiştibûn û reviyabûn. Rojek ji rojên wê salê ez û dostê xwe yê salan Omer Dilsoz li nav Sûra Amedê digeriyan... Ameda ku ji ber axaftina bi tirkî her kes jê gazinan dike. Wekî tê hişê min, em ji aliyê Deriyê Mêrdînê ve dihatin û em ji Xana Hesen Paşa derbas bûbûn. Li ber deriyê dikaneke li milê rastê dengekî bi erebî li ber guhê min ket û hema pê re jî çend gotinên bi kurdî ku mirov jê şerm dikir:

“Bi kurdî bêje, bi kurdî. Vira Amed e, bielime kurdî!”